Baca konut ve benzeri binalarda, ısı üretecinden çıkan yanmış atık gazları ( baca gazı) çevreye zarar vermeyecek bir şekilde dışarı atmak ve kazanda sıcak gazların istenilen bir hızda dolaşabilmesi için gerekli doğal çekişi sağlayan yapı elemanıdır. Bina içine veya binaya bitişik olarak silindir, kare, dikdörtgen prizma şeklinde inşa edilmiş, tuğladan, betondan, betonarmeden veya çelik malzemeden yapılmış içi boş bir bina bölümüdür.

Tam yanmanın oluşmadığı veya alev sıcaklığının düşük olduğu durumlarda hidrokarbon oluşur.

• Birçoğu zehirleyici, bazıları ise kansere yol açıcıdır.
• Yanma verimini düşürür.
• Çevreyi kirletir.

Karbon yanma esnasında oksijen ile birleşerek tam yanma gerçekleştirir ise karbondioksit CO2 oluşur.

• CO2’ in ortama atılması % 50’ ye varan iklim değişikliklerine yol açmaktadır.
• CO2 emisyonunu azaltmak için, yanma prosesinin iyileştirilmesi ve petrol türevi yakıtların kullanımından kaçınılması gerekmektedir.
• Çevreyi kirletir.

Karbon yanma esnasında oksijen ile birleşerek eksik yanma gerçekleştirir ise, karbonmonoksit CO oluşur. Karbonmonoksit CO kokusuz ve zehirleyici bir gazdır.

• CO eksik yanma sonucunda veya alev sıcaklığının çok erken düştüğü durumlarda oluşur.
• İstenmeyen diğer yanma ürünleri de CO ile birlikte oluşur (kurum ve hidrokarbon vb.)
• CO cihazın veriminin düşmesine sebep olur.

Baca Çalışma Prensibi

Bacanın sağlıklı bir şekilde işlevini yerine getirebilmesi yani bacanın atık gazları tahliye edebilmesi için, baca içindeki hava yoğunluğunun dış ortamın yoğunluğundan daha az olması ile mümkündür. Bu da bacanın iç kısmının, dış ortama göre daha sıcak olması ile mümkündür. Sıcak hava; bacadan dışarı çıkma eğilimi gösterirken, peşinden atık gazları da beraberinde götürür.

Bacaların Sınıflandırılması

• Adi Bacalar
• Ortak ( Şönt ) Bacalar
• Müstakil ( Ferdi ) Bacalar

Adi Bacalar

Tek kolon hâlinde zeminden çatıya kadar yükselen birden fazla birimim kullanacağı şekilde tasarlanmış bacalara adi baca denir. Bu tip bacalara gaz yakıcı cihaz bağlanamaz.

Ortak (Şönt) Bacalar

Zemin çatıya kadar yükselen ve buna bağlanan her birime ait branşmanlardan oluşan bacaya şönt baca denir. Bu tip bacalar son katlarda müstakil baca olarak yükselir. Bu katın etkili baca yüksekliği minimum 4 m olmalıdır. Üflemeli brülörlü cihazlar bu bacalara bağlanamaz.Şönt bacaya doğalgazlı cihazlar bağlanacaksa diğer birimlere katı ve sıvı yakıtlı yakıcı cihazlar bağlanamaz. Her katta iki daire bulunuyor ve dairelerdeki bacalı cihazlar bir branşman yoluyla aynı ana bacaya bağlanıyorsa bu bacaya ikili şönt baca denir. Bu tip bacalara gaz yakıcı cihaz bağlanamaz.

Müstakil Bacalar

Tek kolon hâlinde hitap ettiği birimden çatıya kadar yükselen sadece o birimin kullanımına göre tasarlanmış bacalara müstakil baca denir. Gaz yakıcı cihazlarının bağlanması için en uygun baca tipidir. En uygun kesit tipi daire kesitli olanlarıdır.

İyi Bir Bacada Bulunması Gereken Özellikler

• Baca çekişinde en önemli faktör dış hava ve iç havanın sıcaklık farkıdır.
• Baca iç yüzeyi pürüzsüz olmalıdır.
• Baca, gaz sızdırmaz özellikte olmalı, doğal gaz kullanılan kazanların bacaları yoğuşan suyu dışarı geçirmemelidir.
• Mümkün olduğunca dış duvara yapılmamalıdır.
• Baca kesit hesabı doğru yapılmalı, kazan tipine uygun yükseklikte olmalıdır.
• Baca deprem, yağış vb. etkenlere karşı sağlam olmalıdır.
• Kolay temizlenebilir olmalıdır.
• Temizleme kapağı mutlaka olmalı ve sızdırmazlık sağlanmalıdır.
• Baca çatı mahyasından en az 50 cm yukarıda olmalıdır.
• Baca kapağı yağış sularına engel olacak şekilde olmalıdır.
• Yanma için gerekli dış hava sağlanmalıdır.
• Bacalar mümkün olduğunca yön değiştirmeyecek şekilde yapılmalı, yön değiştirmesinin zorunlu olması hâlinde yatayla oluşturulan açı 60°’den küçük olmamalıdır.
• Baca gazı analizleri için uygun delik bırakılmalıdır.

Baca Bakımı ve Temizlenmesi

Bacaların sağlıklı bir şekilde çalışması için temizlenmeleri şarttır. Temizleme yapılmaz ise bacada biriken kurumlar bacanın tıkanıp yeterli çekişi yapmamasına ve baca yangınlarına sebebiyet verir.

Temizleme işlemini gerçekleştirecek personel gerekli eğitimleri almış sertifikalı ve tam teçhizatlı olmalıdır.

Temizlik dönemleri;

• Katı yakıtlı sistem bacaları ……. Yılda 2 kez
• Sıvı yakıtlı sistem bacaları………Yılda 1 kez
• Gaz yakıtlı sistem bacaları………Yılda 2 kez
• Sürekli çalışan sistem bacaları…..Yılda 4 kez

Temizlik işleminde dikkat edilecek hususlar;

• Temizliği yapılacak bacaya bağlı yakıcı cihazın devre dışı olduğu kontrol edilir. Çalışıyor ise devre dışı bırakılır.
• Fırçanın baca içine sürüleceği temizleme kapağının çevresine çalışma brandası serilmelidir.
• İşçi sağlığı ilkelerine uyularak toz maskesi kullanılmalıdır.
• Bacadan çıkan kurumları doldurularak çevreye zarar vermeden uzaklaştırılmalıdır.
• Temizleme baca ağzından yapılacak ise maksimum emniyet tedbiri alınmalıdır.
• Baca ağzına yapılan temizlemelerde düşecek kurumların çevreyi kirletmemesi için temizleme kapağı kapalı tutulmalıdır.